Nadmierne wydzielanie sebum - jak zmniejszyć?
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Nadmierne wydzielanie sebum, czyli łoju skórnego, może być przyczyną wielu problemów dermatologicznych, w tym między innymi łupieżu. Zobacz, jak zmniejszyć łojotok. Przeczytaj, co zrobić by ograniczyć pracę gruczołów produkujących sebum.
Czym jest sebum?
Sebum jest oleistą substancją wydzielaną przez gruczoły łojowe człowieka i innych ssaków. Nazywane też łojem skórnym, zawiera w swoim składzie:
- glicerydy (głównie tłuszcze),
- wolne kwasy tłuszczowe,
- woski i wyższe estry,
- skwalen (triterpen, zaliczany do lipidów),
- wolny cholesterol i estry cholesterolu.
Produkujące sebum gruczoły znajdują się niemal na całej powierzchni ciała. Brak ich na dłoniach, podeszwach stóp, a także na bocznych stronach palców rąk i stóp. Ich ujścia w większości przypadków (90 proc.) znajdują się w mieszkach włosowych, na głowie, ale też twarzy, kończynach czy klatce piersiowej. Około 10 proc. gruczołów łojowych nie jest związana z mieszkiem włosowym i uchodzi bezpośrednio na powierzchnię skóry (tzw. wolne gruczoły łojowe).
Wydzielanie sebum rozpoczyna się już w okresie życia płodowego – łój pojawia się między 13 a 15 tygodniem życia i ma za zadanie chronić skórę dziecka przed przesiąkaniem wód płodowych. Podwyższona czynność gruczołów utrzymuje się do trymestru około 6 miesiąca życia dziecka, po czym samoistnie się wygasza. Do intensywnej pracy gruczoły łojowe wracają w okresie dojrzewania i pozostają w pełni aktywne mniej więcej do 50 roku życia. U nastolatków i osób dorosłych sebum pełni szereg istotnych ról:
- mieszając się z potem i znajdującymi na powierzchni ciała lipidami, tworzy emulsję (tak zwany płaszcz hydrolipidowy, a więc najbardziej zewnętrzną warstwę ochronną naskórka, zabezpieczającą przed utratą wilgoci;
- chroni skórę przed działaniem bakterii, grzybów oraz czynników chemicznych i mechanicznych;
- pozwala zachować skórze właściwy poziom pH (odczyn kwasowo-zasadowy);
- ułatwia przystosowanie się do zmiennych warunków pogodowych, a w szczególności dużych różnic temperatur.
Przyczyny nadmiernego wydzielania sebum
Łój jest zatem wydzieliną potrzebną, wręcz niezbędną do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Problemem jednak staje się nadmiar sebum. Patologicznie podwyższona aktywność gruczołów łojowych, czyli tak zwany łojotok, może występować z wielu powodów, niekoniecznie hormonalnych lub chorobowych. Wymienić w tym kontekście można takie czynniki, jak:
- stosowanie niewłaściwych kosmetyków do pielęgnacji włosów i ciała, zawierających silne detergenty (jak na przykład SLS) oraz inne substancje wysuszające skórę. W wyniku ich działania dochodzi do zubożenia płaszcza hydrolipidowego. W efekcie następuje wzmożona utrata wody. Wszystko to stanowi sygnał wzywający gruczoły łojowe do wzmożonej pracy;
- nadmiar zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak suszenie włosów, a także ich prostowanie, kręcenie, farbowanie – wszystkie one mogą powodować silne przesuszenie, a w konsekwencji – łojotok;
- niewłaściwa dieta, stymulująca gruczoły łojowe, bogata w cukry i żywność wysokoprzetworzoną (np. dania gotowe, przekąski, słodycze, pieczywo tostowe, burgery, napoje gazowane i wiele innych);
- stres, który obniża odporność organizmu oraz stymuluje produkcję kortykosteroidów – hormonów powodujących m.in. nadmierne wydzielanie łoju.
Jak zmniejszyć wydzielanie sebum?
Jak ograniczyć wydzielanie sebum? Przede wszystkim poprzez dobór kosmetyków adekwatnych do potrzeb skóry. W przypadku łojotoku niezwykle ważne jest, by w składzie preparatów znajdowały się substancje zapewniające właściwe nawilżenie, takie jak gliceryna, glikol propylenowy czy kwas oleinowy oraz wiele innych.
Aby zmniejszyć łojotok warto zrewidować przyzwyczajenia dotyczące pielęgnacji skóry głowy. Na co dzień korzystnie jest myć głowę 1-2 razy w tygodniu, unikać stosowania suszarek, prostownic, lokówek.
Regulacja wydzielania sebum jest możliwa także poprzez zastosowanie właściwej diety, z której wyeliminowane powinny być wymienione wyżej produkty wysokoprzetworzone, a także alkohol. Zamiast tego zalecana jest dieta bogata w witaminy, składniki mineralne i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Doskonałym ich źródłem są między innymi warzywa, ryby, owoce morza, orzechy.
Skutki nadmiernego wydzielania sebum
Nadmierne wydzielanie sebum powoduje widoczne przetłuszczanie się włosów i skóry. Na głowie tworzą się nieestetyczne, świecące strąki, często sklejające się w kołtuny.
Jednak podwyższona aktywność gruczołów łojowych stanowi problem nie tylko natury estetycznej. Łój stanowi bowiem pożywkę dla grzybów, w tym drożdżaków Malassezia furfur. Należą one do naturalnej, fizjologicznej flory i w określonych ilościach bytują w skórze każdego człowieka. Jednak ich namnożenie ponad miarę stanowi przyczynę problemów dermatologicznych – współcześnie naukowcy podzielają pogląd, iż to właśnie ten gatunek grzyba drożdżopodobnego odpowiada za łupież, będący jedną z odmian łojotokowego zapalenia skóry. Dlatego w przypadku występowania lub nawrotów biało-żółtych łusek na skórze warto stosować te szampony, które zawierają substancje przeciwgrzybicze, takie jak cyklopiroksolamina oraz klimbazol.
Należy przy tym bezwzględnie przestrzegać zaleceń odnośnie częstotliwości i długości używania preparatów. Jeśli mycie głowy nie przynosi spodziewanego efektu, należy skontaktować się z lekarzem.
Powiązane artykuły:
Twarda woda - co to jest? Wpływ na włosy i skórę >>
Proteiny na włosy – czym są i jak stosować? >>
Specjalista od włosów i skóry głowy - kim jest trycholog? >>
Bibliografia:
- Monika Skowron i inni, Analiza lotnych związków organicznych z powierzchni ludzkiej skóry, Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk.
- Marta Wysocka, Łupież jako objaw – jego etiopatogeneza, leczenie i zapobieganie, Nowa Medycyna 3/2002.
- Rola czynników hormonalnych w etiopatogenezie i terapii trądziku pospolitego - Michał Sobjanek, Małgorzata Sokołowska-Wojdyło, Wioletta Barańska-Rybak, Roman Nowicki, Adam Włodarkiewicz. Post Dermatol Alergol 2006; XXIII, 6: 266–272.
