Grzybica skóry u dzieci - głowy, twarzy i dłoni. Jak leczyć?
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Grzybica skóry u dzieci to nie tylko uciążliwa, ale również wyjątkowo popularna dolegliwość dotykająca małoletnich pacjentów. Może dotyczyć zarówno gładkiej skóry twarzy, szyi, rąk, nóg, tułowia czy pośladków, ale wyjątkowo często występuje na owłosionej skórze głowy. Sprawdź, jak objawia się grzybicze zakażenie skóry u dzieci i jak można je leczyć.
Grzybica skóry głowy u dzieci
Grzybica skóry u dzieci to dość powszechna infekcyjna dermatoza, która w dużej mierze rozpoznawana jest u najmłodszych przedstawicieli populacji jeszcze przed okresem dojrzewania.
Zakażenia grzybicze u dzieci dotyczą najczęściej owłosionej skóry głowy. Wywołują je różne gatunki grzybów dermatofitowych, w tym:
- zoofilnych - czyli pochodzących od zwierząt,
- antropofilnych - których pierwotnym gospodarzem jest człowiek,
- geofilnym - bytujących w glebie.
Skórę głowy atakują przeważnie grzyby z rodzaju Microsporum i Trichophyton.
Grzybica głowy u dziecka ujawnia się w większości przypadków pomiędzy 2. a 10. rokiem życia, nieco częściej u chłopców, niż u dziewczynek. Choroba ta jest wysoce zakaźna i najczęściej ma charakter przewlekły. Bez odpowiedniego leczenia może trwać nawet latami.
Do rozwoju grzybicy skóry u dziecka dochodzi zazwyczaj w wyniku:
- bezpośredniego kontaktu z zainfekowaną osobą,
- styczności z zakażonymi przedmiotami codziennego użytku, takimi jak grzebienie, szczotki do włosów, ręczniki, czy czapki,
- obcowanie z zarażonymi zwierzętami domowymi, na przykład psami, kotami, chomikami, świnkami morskimi, czy dzikimi osobnikami żyjącymi na wolności.
Jednak nie każde zetknięcie się z chorobotwórczym grzybem musi prowadzić do infekcji skóry głowy. Na ryzyko zakażenia bardziej narażone są dzieci:
- z osłabioną odpornością,
- które nie otrzymują w swojej diecie odpowiedniej dawki składników odżywczych,
- przyjmujące konkretne leki, na przykład antybiotyki, czy glikokortykosteroidy,
- u których stosuje się nieodpowiednią higienę skóry głowy, chociażby zbyt agresywne kosmetyki, które naruszają naturalną barierę ochronną.
Wśród głównych typów grzybicy skóry głowy wyróżnia się:
- grzybicę strzygącą – która może przyjmować postać powierzchniową lub głęboką. Charakteryzuje się rumieniowo-złuszczającymi ogniskami z towarzyszącym stanem zapalnym, w obrębie ognisk chorobowych występują włosy ułamane na różnej wysokości;
- grzybicę drobnozarodnikową – prowadzącą do niezapalnych bądź zapalnych rumieniowych plam ze złuszczającym się naskórkiem z ułamanymi łodygami włosów 1-2 mm nad powierzchnią skóry. Zmiany te mogą przyjmować różne kształty, rozmiary oraz występować pojedynczo lub w większych skupiskach;
- grzybicę woszczynową – w tym przypadku odnotowuje się zarówno rumieniowe zmiany z obecnością żółtych strupów (tzw. tarczek), jak i pogorszenie kondycji włosów, ich wypadanie, a w najgorszym wypadku znaczne łysienie, czy blizny zanikowe.
Jak rozpoznać grzybicę skóry głowy u dzieci? Objawy zakażenia mogą przebiegać w różnorodnej formie i ze zróżnicowanym nasileniem. Wszystko zależy od typu grzyba wywołującego infekcję, indywidualnej reakcji organizmu dziecka, czy podjęcia stosownej terapii. Najczęściej obserwuje się:
- zaczerwienienie skóry w postaci okrągłych lub owalnych rumieniowych plam,
- złuszczanie się naskórka, a niekiedy tarczki lub grudki na powierzchni chorobowych zmian,
- świąd i dolegliwości bólowe w obrębie ognisk zapalnych,
- pogorszenie się jakości włosów, ich łamliwość, wypadanie, a czasem nawet miejscowe łysienie,
- zapalne guzy, którym może towarzyszyć wyciek ropnej treści z ujść mieszków włosowych.
Grzybica dłoni u dzieci
Chociaż grzybica dłoni u dzieci jest mniej rozpowszechniona niż grzybica owłosionej skóry głowy, to warto nadmienić, że do jej powstania przyczyniają się te same rodzaje grzybów dermatofitowych, czyli w głównej mierze Microsporum, Trichophyton i Epidermophyton.
Schorzenie to zalicza się do grupy grzybic skóry gładkiej i można się nim zarazić poprzez kontakt z patogennym grzybem obecnym na:
- różnego rodzaju powierzchniach i przedmiotach, które zostały zainfekowane,
- skórze zakażonych osób,
- ciele zwierząt dzikich lub udomowionych.
Dziecko może zarazić się grzybicą dłoni zarówno od swoich rówieśników, jak i od osób dorosłych. Może również przenieść dermatofity z innych miejsc swojego ciała, na przykład ze stóp, jak również mieć z nimi kontakt podczas wspólnego korzystania z zabawek, ręczników, ubrań, naczyń, czy infrastruktury basenowej.
Grzybica rąk u dzieci uwidacznia się przeważnie na częściach dłoniowych rąk, w przestrzeniach międzypalcowych, a niekiedy zajmuje również ich grzbiety. Do charakterystycznych objawów choroby zalicza się przede wszystkim:
- okrągłe wykwity o zabarwieniu od różowego do czerwonego,
- grudki i łuski, niekiedy pęcherzyki na zmianach, które mogą szerzyć się obwodowo i ustępować w części centralnej,
- złuszczanie się naskórka, szczególnie na obwodzie,
- silny świąd oraz pieczenie odczuwalne w obrębie zapalnych ognisk,
- suchość skóry.
Grzybica na dłoniach u dzieci często jest mylona z wysuszeniem i podrażnieniem skóry, wypryskiem, czy łuszczycą, dlatego zawsze powinna być diagnozowana przez lekarza.
Grzybica na twarzy u dziecka
Poza głową, rękami, nogami, szyją, pachwinami, czy pośladkami zmiany grzybicze na skórze dziecka mogą się również pojawiać na twarzy. Wywoływane są przez zakażenie dermatofitami ludzkimi (antropofilnymi) lub zwierzęcymi (zoofilnymi), a niekiedy także geofilnymi, najczęściej jednak są to: Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton rubrum i Microsporum canis. Stanowią ok. 3-4 procent wszystkich grzybic skóry.
Dzieci zarażają się grzybicą twarzy głównie w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami domowymi lub dzikimi, ale również poprzez styczność ze skórą zakażonych osób, czy podczas używania ręcznika lub innych przyborów, na których mogą przetrwać patogeny.
Grzybica na twarzy u dziecka objawia się przeważnie:
- różowymi lub czerwonymi plamami o kształcie pierścienia, z lekko uniesionym brzegiem, z zaczerwienieniem na granicy, a bledszym i bardziej gładkim środkiem,
- łuszczeniem się zmian na obwodzie,
- świądem obszaru wykwitów,
- grudkami, krostkami i pęcherzykami wokół ognisk chorobowych (tzw. wykwitów satelitarnych), z których niekiedy może się sączyć wydzielina surowiczo-ropna.
Zmiany chorobowe są wyraźnie odgraniczone od otaczającej je, zdrowej skóry.
Grzybica na twarzy u dziecka może przypominać swoim wyglądem objawy innych dermatoz, dlatego wymaga różnicowania z chorobami.
Dlatego tak ważne jest to, aby wykwity na twarzy dziecka oceniali specjaliści i nawet w przypadku trudnej diagnostyki wdrażali różne formy leczenia.
Jak leczyć grzybicę skóry u dzieci?
Wszelkie niepokojące zmiany ujawniające się na skórze dziecka nigdy nie powinny być bagatelizowane. Jeśli różnego rodzaju plamy, grudki, krostki, rumień, łuski, czy pęcherzyki utrzymują się na skórze pociechy, należy jak najszybciej udać się do lekarza.
Warto przy tym pamiętać, że grzybica na ciele u dziecka wymaga leczenia, ale o formie terapii decyduje specjalista. Przed rozpoczęciem kuracji lekarz bierze pod uwagę dokładną przyczynę zakażenia, czyli odmianę chorobotwórczego grzyba, lokalizację, nasilenie i rozległość infekcji oraz wiek, jak i ogólny stan zdrowia małoletniego pacjenta.
Leczenie grzybicy skóry u dziecka opiera się na odpowiednich preparatach i lekach przeciwgrzybiczych. W zależności od rodzaju stosuje się konkretne środki do miejscowego aplikowania, jak i farmaceutyki ogólnoustrojowe, podawane doustnie.
Można znaleźć wśród nich m.in. przeciwgrzybicze:
- maści,
- kremy,
- żele,
- aerozole,
- zawiesiny,
- roztwory,
- szampony,
- lakiery do paznokci,
- pudry,
- tabletki.
Na rynku dostępne są różnorodne rodzaje środków przeciwgrzybiczych, zarówno na receptę, jak i bez recepty. Wśród substancji dedykowanych w kuracjach grzybic skóry popularna jest cyklopiroksolamina dostępna w postaci roztworu, zawiesiny czy żelu, zarejestrowana do stosowania od 6. roku życia.
Istotne jest jednak to, aby konkretny produkt był wskazany przez lekarza, gdyż niektórych specyfików nie należy stosować u dzieci, szczególnie tych, które nie ukończyły jeszcze 6. roku życia.
Podczas terapii grzybicy skóry nie należy również zapominać o właściwej higienie i pielęgnacji ciała dziecka. Należy przy tym uważać, aby nie rozprzestrzeniać patogenów na inne obszary skóry, czy przedmioty codziennego użytku.
Leczenie grzybicy skóry u dziecka może być długotrwałe, ale prowadzone zgodne z zaleceniami lekarza skutkuje przeważnie całkowitym ustąpieniem zmian chorobowych.
Powiązane artykuły:
Grzybica stóp u dzieci - jak leczyć zmiany między palcami? >>
Czy grzybica skóry jest zaraźliwa i jak można jej zapobiec? >>
Wyprzenia drożdżakowe >>
Bibliografia:
- Romuald Maleszka, Zygmunt Adamski, Jacek Szepietowski, Eugeniusz Baran: Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegląd Dermatologiczny, 2015, 102, 305–315, [dostęp online: 29.05.2021].
- Jacek Szepietowski: Grzybice skóry i paznokci. Vademecum lekarza praktyka, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2001, s. 68. ISBN 83-88092-48-0.
- Andrzej Kaszuba: Dermatologia - diagnostyka różnicowa, Urban & Partner, Wrocław 2009. ISBN 978-83-7609-039-9.
- Michał Niedźwiedź, Małgorzata Skibińska, Aleksandra Lesiak: Grzybica skóry twarzy imitująca krążkowy toczeń rumieniowaty, Via Medica, Forum Dermatologicum 2019, tom 5, nr 4, ISSN 2451–1501, [dostęp online 31.05.2021].
- Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski: Choroby skóry i choroby przenoszone droga płciową, wyd. 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN: 978-83-200-4707-3.
- Boni E. Elewski, Lauren C. Hughey, Margaret E. Parsons: Diagnostyka różnicowa chorób skóry, red. wyd. pol. Andrzej Kaszuba, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007, wyd.1, ISBN: 978-83-60290-03-3.
- Boni E. Elewski: Grzybicze zakażenia skóry, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2000, ISBN 83-86019-86-1.
