Badanie mykologiczne – czym jest? Rodzaje
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Badanie mykologiczne to rodzaj badania mikrobiologicznego, którego celem jest identyfikacja i określenie odmiany grzyba odpowiedzialnego za objawy chorobowe. Sprawdź, na czym polega ten rodzaj badania diagnostycznego.
Co to jest badanie mykologiczne?
Pacjenci, u których występuje podejrzenie infekcji grzybiczej, poddawani są badaniom mykologicznym. Takie działania, nazywane zamiennie badaniami mikologicznymi mają na celu określenie rodzaju grzybów i ułatwienie doboru metody walki z tą nieprzyjemną przypadłością. Dzięki tym badaniom możliwe jest wyizolowanie patogenu i włączenie leczenia celowanego w dany szczep grzyba.
W poradniach mykologicznych pobierany jest materiał do badania z ognisk chorobowo zmienionych. Może być to fragment paznokcia, zeskrobiny skóry, próbka krwi lub wymaz błon śluzowych np. jamy ustnej. Pozyskany materiał wysyłany jest do laboratorium i tam hodowany w celu uzyskania informacji, jakim rodzajem grzyba dotknięty jest organizm konkretnej osoby. Badanie mikologiczne może trwać nawet do kilku tygodni w zależności od czasu wzrostu konkretnych grzybów.
Badanie mykologiczne paznokci
Grzybica paznokci występuje najczęściej na paznokciach stóp, ale często dotyka także paznokcie dłoni. Proces likwidacji tej przypadłości jest dość długotrwały i nie zawsze przynosi od razu oczekiwaną poprawę. Badanie paznokci dotyczy tych płytek paznokciowych, na których pojawiają się zmiany chorobowe (oddzielenie płytki paznokciowej od łożyska, zmiany przejrzystości paznokcia, pogrubienie lub zmiany koloru, rogowacenie podpaznokciowe, wykruszanie płytki paznokciowej).
Takie objawy są wskazaniem to wykonania badania mykologicznego paznokci. Na czym ono polega? Pierwszym etapem jest pobranie chorobowo zmienionej płytki paznokcia. W tym celu wykorzystywane są specjalne cążki, nożyczki lub skalpel. Często pobierana jest także masa rogowa, czyli ta, która znajduje się bezpośrednio pod paznokciem.
W niektórych przypadkach przedmiotem mykologicznego badania paznokcia jest wydzielina, gromadząca się pod wałem okołopaznokciowym. W sytuacjach braku wydzieliny przy zmianach dotyczących wałów okołopaznokciowych w celu uzyskania przedmiotu do badań umieszczana jest jałowa nitka, nasączona specjalnym preparatem, która po kilku lub kilkunastu godzinach jest materiałem do badania hodowlanego, umieszczonym w jałowym pojemniku i przekazywanym do laboratorium. Tu rozpoczyna się proces „hodowli” grzybów.
Mniej więcej po 4 tygodniach wynik jest gotowy, wraz z kilogramem (informacją, na jakie leki są wrażliwe wyhodowane patogeny). Uzyskane w taki sposób wyniki są podstawą do wdrożenia odpowiedniego postępowania w celu likwidowania grzybów.
Warto wiedzieć, jak przygotować się do badania grzybicy paznokci, aby uzyskać wiarygodny wynik. Miejsce pobrania materiału powinno być wolne od jakichkolwiek substancji, stosowanych miejscowo. Miejscowe leczenie przeciwgrzybicze powinno być przerwane co najmniej na 2 tygodnie przed pobraniem materiału do badań. W przypadku doustnego leczenia grzybicy paznokci przerwa ta powinna wynosić co najmniej 3 miesiące. Paznokcie nie powinny być obcięte zbyt krótko i głęboko. Wymaz z paznokcia obejmuje miejsca zakażone w płytce paznokciowej, która powinna być w trakcie wymazu w możliwie najbardziej naturalnej postaci.
Badanie mykologiczne skóry
Badanie mykologiczne skóry wykonywane jest w sytuacjach pojawienia się zmian na skórze, które mogą świadczyć o rozwoju grzybów na jej powierzchni.
Powyższe badanie polega na pobraniu zmienionych w wyglądzie łusek skóry. Najczęściej służy do tego łyżeczka chirurgiczna, którą zeskrobywane są łuski skóry. Materiał do badań jest pobierany z obrzeża zmian skórnych. Tak uzyskany zostaje umieszczony na specjalnym szkiełku i dokładnie badany pod mikroskopem. Badanie mikroskopowe umożliwia orientacyjną ocenę obecności patogenów. Następnym etapem jest przeniesienie materiału na specjalne podłoże i utworzenie tak zwanej hodowli grzybów. Cały proces trwa do kilku tygodni, a wyhodowane w ten sposób grzyby są szczegółowo identyfikowane.
Zmiany na skórze często obejmują owłosioną skórę głowy. W takich przypadkach badanie mykologiczne polega także na pobraniu włosa z ogniska zmian, który podlega oglądowi pod mikroskopem w odpowiednim powiększeniu lub hodowli w specjalnych warunkach.
Badanie mykologiczne – czas oczekiwania
Czas oczekiwania na badanie mykologiczne (wyniki) zależy od rodzaju grzybów i może zająć nawet do kilku tygodni. Sposobem, który pośrednio odpowie nam, czy zmiany chorobowe wywołane są infekcją grzybiczą, jest obserwacja pod mikroskopem. Wielokrotne przybliżenie obrazu zwiększa widoczność, która umożliwia wnikliwą obserwację strzępków grzybni. Ta metoda dotyczy jednak określonej liczby grzybów, znajdujących się w odpowiednim stadium.
W wielu przypadkach konieczne jest stworzenie hodowli grzybów i średni czas oczekiwania na wyniki posiewu jest ściśle związany z rodzajem grzybów, które zostały poddane badaniom. Hodowla grzybów jest procesem dość długotrwałym. Hodowane grzyby rosną z reguły wolno, a średni czas oczekiwania na wyniki w kierunku dermatofitów to 3-4 tygodnie. W przypadku grzybów drożdżopodobnych czas ten jest najkrótszy i wynosi od 24-48h; natomiast czas wyhodowania grzybów pleśniowych wynosi około 7-14 dni.
Posiew mykologiczny ujemny i dodatni
Posiew mykologiczny jest jedną z głównych metod diagnostyki mikrobiologicznej. Badany materiał jest przenoszony na odpowiednie podłoże hodowlane, które umożliwia wzrost drobnoustrojów i pozwala uzyskać odizolowane kolonie grzybów. Interpretacja wyniku posiewu mykologicznego zależy od rodzaju pobieranego materiału. Wynik badania występuje w jednej z dwóch postaci - jako ujemny lub dodatni.
Wynik dodatni (+) oznacza, iż osoba badająca materiał z wymazu mykologicznego znalazła w nim elementy strukturalne grzybni, czyli został wyhodowany patogen. Taki wynik jest zaopatrzony w odpowiedni komentarz, co do liczby i konkretnego szczepu grzyba.
Wynik ujemny (-) oznacza, co do zasady brak grzybów w hodowli. Posiew mykologiczny ujemny nie wyklucza jednak całkowicie występowania patogenu grzybiczego. Jeśli obraz kliniczny sugeruje możliwość występowania grzybicy, pomimo braku grzybów w hodowli to badanie powinno być powtórzone co najmniej trzykrotnie.
Powiązane artykuły:
6 zasad zapobiegania grzybicy paznokci >>
Kogo najczęściej dotyka grzybica >>
Lakier na grzybicę paznokci - czy pomaga? Kiedy efekty? >>
Bibliografia:
- M. Bednarek, C. Musiał „Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy”, Wyższa Szkoła Zdrowia w Gdańsku,
- K. Kalinowska, R. Ogórek, E. Baran „Diagnostyka mikologiczna: wczoraj i dziś. Od mikroskopu do descriptions”, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Akademii Medycznej we Wrocławiu, Mikologia Lekarska 2011, 18(3): 156-158,
- A. Kurnatowska, P. Kurnatowski „Mykologia medyczna”, Edra Urban & Partner, Wrocław 2018, ISBN 978-83-65835-77-2,
- F. Kuros „Terapia podologiczna w przypadku grzybicy dermatofitowej paznokci”, Instytut Nauk o Zdrowiu, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, Kosmetologia Estetyczna, 2/2019/vol. 8,
- B. Gradowicz „Grzybica paznokci. Czynniki ryzyka, profilaktyka, metody leczenia i pielęgnacji”, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Kosmetologia Estetyczna, 5/2019/vol. 8.
- Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Przegląd Dermatologiczny 2015; 102, 305-315.
- Z. Adamski, A. Kaszuba „Metody diagnostyczne w dermatologii, wenerologii i mikologii lekarskiej” Wydawnictwo Czelej, Lublin 2015. ISBN 978-83-7563-207-1.
